Von Sproch züe Sproche

M’r heert nìt viel von de Sprochkampf in de àndere Lander von Europà. Viellicht interessiert dìss e soo wenig d Laser von ùnsere breitüsgeteilte Zitùnge ùn öj nìtt viel meh die àlle, wü sìch dùrich Fernhsehsandùnge oder dùrich s Internetz benochrìchtige. Oder hatte d Mediendirigante viellicht de Indrùck, dàss e so Thema ìwwerhöipt nìtt in ùnsere Intresse ebs ze süeche hatte… Trotzdem derfe mìr e Blìck ìwwer d Nàtionàlgranze schmisse. Reise mìr e mol ùff Spànie, dann wàs d Sproch ànbelàngt gìbt ‘s in Spànie schliesslig d Salwe Ànsprìch von Regione ùm d Volksproch ùn s Tràditionerbgüet ze pflaje. Vier Regionalsproche hàn in dem Lànd e gemeinsàmi offizielli Ànerkennùng. Euskera (Bàskelànd), Català (Katalonie), Galego (Galizie) ùn Aranés (Arantal) sìnn in ihre èijene Gebiet àls gemeinsàmi Àmtsproche mìt ‘m Castillano àls Nàtionàlsproch im Grùndgsetz vom Lànd protokolliert. In àlle Schüele von de Regione, wü e èijeni ànerkannti Sproch derfe pflaje, wùrd d Ùnterrìcht in àlle zwei Sproche dùrichgfiert. Im erschte, oder im zweite Volkschüeljohr lehre d Kìnder schùn e drìtti Sproch dezüe : entweder frànzeesch oder ditsch. Speeter no, müen sie àlli anglisch lehre.

S Grùndgsetz von 1978, wü e gewìssi Autonomie in de Regione wie Katalonie bschribt, setzt öi fescht, wàs d ànerkannte Làndschproche fìr e Rachtstellùng hàn. Interessànt, fìr ùns, ìsch ze wìsse, wàss sìch in denne 1970/90. Johre in mànsche Lander entwìckelt hät, so wie in de CH (Schwitz), d Ànerkannùng vom rumantsch grischun (rätoromanisch) im Johr 1992 - 60 000 Spracher, do devon 41 000 hàlte sie àls Höiptsproch - Zählùng von 2016 -, wü zìtter 2010 in àlle Volkschüele von de Umgebùnge, wo sie in de Tràdition hàlte, gfördert wùrd.

Extraits

M’r glöiwe dràn : Von einere Sproch ze Zweisprochigkeit wàchse ze känne ìsch fertig ze brìnge. Ànderi Lander sìnn ùff ‘m güete Waj. Mìr derfe ùns nìt àls Weisekìnder zefredde hàlte.

Rémy Morgenthaler

Extraits, voir l’article au complet dans notre revue « D’Heimet 252 » Pages 4 et 5