Priis Goldstein 2022
Priis Charles Goldstein ìm Jean-Paul Sorg
Liawi Lit, ìhr Dàme un Herra, vu do un dert, vu der Heimet im a breite offene Sìnn. Vum Verein Heimetsproch un Tràdition. Ich griess si àlle un dank o àn etliche wu garn kumme warda, àwer nìt han kenne kumme, denn s ìsch viel los dàdo...
A grosses Merci àn àlli üs’m Vorstànd, àn d’gànzi tàpferi Equipe, wu die Generàl Versàmmlung orgànisiert hàt mit àllem Drum un Drà. Drum un Drà d’Goldsteinpriiszeremonie, d’r André Weckmann Priis, d’Feschtlichkeite! D’r Verein isch in güete Hand. Da Priis Charles Goldstein ehrt mi. Ich bin kè Bandala Jäger, kè Priis Jäger, awer uf da hàn i mi sofort gfrait – un hàn Ja gsait.
Vergiss den Anfang nicht, den Dank
So sagte mal Albert Schweitzer. So werde ich eine Dankrede halten.
Danken steht auf Deutsch ganz nahe an Denken. Isch s ejch au ufgfàlle?! - Rémy, ìsch s dir nìt schu ufgfàlle? – Danken heisst denken. Die Sprache lehrt uns das. Und denken ist nachdenken… Der Dank ist ein Denken. So wird meine Dankrede ganz natürlich ein Denken, ein Nachdenken sein.
Uf elsassisch d’r Dànk un s Danke, s Nohdanke. Elsassisch ìsch jo ditsch! Uf elsassisch ìsch der Sìnnunterschied markiert dur der phonetische Unterschied zwìsche à un a – dunkles a un halles a –
Dumpfer Akzent (accent grave) uf’m « a » vu dànke.
Danke, danke schön sait ma uf Hochditsch… Awer d’Bàsler sàge : Dànke! Un mir Elsasser sàge jo Merci! Un sunderwies d‘ Barner o…
Ma unterscheidet so mìt à un a Singular (Einzahl) un Plural (Mehrzahl).
Gàrte / Garta – ich schàff im Gàrte. Natan Katz: O loos da Rüef dur d’Garta.
Schàtte – ich sitz im Schàtte. Mehrzàhl: Schatte. Emile Storck: Lieder vu Sunne un Schatte.
Àne un ana – Witt dü do àne kumme, Kind. Nei do ana g’fàllt s m’r besser.
Subtil dàs. Subtile, ingénieuse la grammaire! Iwer d’Finessa un d’grundstruckturierende Funktion vu d’r Gràmmàtik wer i speeter noch zruckkumma.
Die Dankrede als ein Denken, ein Nachdenken
über mein Leben, meinen Lebenslauf. Mit dieser Frage: was hat mich denn hier her gebracht? Wie so stand i hìt vor Ejch uf’m Podium? Wàs hàt mi denn so fescht àns Elsàss, àn s Elsassische gebunde ? E Kràft wu üs d’r Kindheit kumme müesst ? E Schwerkràft. Une force basique – newtonienne - de gravitation – ou d’attraction, justement? Une force vraiment « universelle ».
Erscht wu-n-i zwei Johr furt gsì bìn vum Ländel – ìm Sénégal, vu 66 bis 68, bìn i bewusst wora dàss i anderscht bin às… d’andra Franzosa, ass mina Zunga ànderscht belegt ìsch. D’r Germain Muller hàt s gsait un ìch wiederhol dàs garn : Nous sommes des Français à part entière, sûr, vive la République, mais entièrement à part quand même. Pas entièrement à vrai dire, mais largement, sensiblement ! Irréductibles !
In d’r Fremda erfàhrt ma was Heimet ìsch, d. h. wu ma am beschta, am liebschta, d’heim ìsch… In d’r Fremda erfìllt sìch d’Seel mìt Sehnsucht. Désir !
Wu-n-i zruckkumme bìn vu Afrikà ìm Herbscht 68 hàn i ebbis Ditsches brücht – un gsüacht. So glunga àss ‚s schina kàt. Un so ìm Süacha hàn i a Schwizra troffe, bin i in Bàsel uf a schwizer Maidla kèit, s Margrit… Ohne s Margrit war i wohrschins nìt do hìtzmittàg. Ohne ‘s Margrit hät i mine Müadersproch vollicht gschnall oder teilwies v’rgasse.
Ìn sinra grossa eifàche Arweiter Familie (Haueter) in Bàsel un Barn bin i glich harzlich ufgnumma wora. E glehrta (kultivierta) Familie, wu me Biacher un Zitunga glasa hàt. Ma hàt in d’r Schwiz Albert Schweitzer glasa! Uf die erste Gesamtausgabe Albert-Schweitzer’s Werke in 5 Bänden bìn i in Basel ufmerksàm wora. Dàs hàt m’r in der franzeescha Philosophie e Vorsprung ga - un unandliche Übersetzungsarbeit!
Extraits
E Sproch schnüft in sinra Literàtür. Ma lehrt sa in dam àss me sa sprìcht un lìst un schribt un studiert.
„E jedes Volk hat d' Sproch wun às verdient, / un holt‘s fir si ke Kraft bi sine Dichter, / no wurd si teig un zitig zum Vergeh… / so wie n‘e Äpfel fült im Winterschnee.“ (Emile Storck, Melodie uf der Panfleet, 1957 !)
Photo Daniel Haering
Extraits, voir l’article au complet dans notre revue « D’Heimet 244 »